…en het Read My World-festival viert dat het een decennium lang de rijkste interdisciplinaire literaire ervaring in Amsterdam heeft gebracht. Het festival is tien jaar jong en toch, net als directeur Willemijn Lamp, wijzer dan haar leeftijd doet vermoeden. Zo wist het Read My World-festival meteen al bij de start in 2013 met succes het witte perspectief te decentreren bij het vertellen van verhalen, en heeft het nooit meer achterom gekeken. Sinds haar oprichting weigerde Read My World te profiteren van de traumaporno van mensen met gemarginaliseerde identiteiten. Read My World heeft nooit de kaart van de diversiteitessubsidie gespeeld, en heeft haar gewaardeerde gasten nooit verzocht hun trauma’s en ontberingen op te dienen voor consumptie.

De Pont

De korte tocht met de veerboot vanaf het centraal station van Amsterdam verloopt rustig en niet zo bijzonder, maar ik kon het niet helpen dat ik een sprankelende verwachting en spanning in mijn buik te voelde, vergelijkbaar met het geluid van muzikanten die opwarmen en hun instrumenten stemmen in de orkestbak voor de grote opkomst van de dirigent. De enkele noten die in en uit de toon kronkelen, de scherven van étude’s en arpeggio’s zijn voorafschaduwingen en vormen het voorspel van een onbekende maar op handen zijnde opwinding. Ik ben me er terdege van bewust dat het leven dat ik dagelijks navigeer er een is van niet weten wat ik niet weet, en ik kijk uit naar de mogelijkheid om nieuwe woorden, de energie van nieuwe mensen en hun uiteenlopende perspectieven in me op te nemen.

Ingang

Als je niet in de buurt woont en toevallig met de veerboot op het festival aankomt, zoals ik deed, zul je merken dat je je een weg moet banen langs de toeristische façades die de bezoekers en meer specifiek hun portemonnees uitnodigen om Amsterdam Noord te ervaren.

Als we de veerboot verlaten, worden we meteen als mede-samenzweerders betrokken bij de anti-gentrificatieverklaring, visie, missie en vrij letterlijk de positionering van het Read My World Festival. Zo heb ik het tenminste gelezen. Het festival had kunnen zwichten voor een conventionele architectonische inrichting door de entree toegankelijk te maken voor dagjesmensen. Maar in plaats daarvan, en dat doet denken aan een speurtocht uit onze kindertijd, is het de bedoeling dat we ons een weg banen, rond en door (waarnaartoe precies?) om de tuindeuren te bereiken.

De hoofdprijs of jackpot, en die wordt dan ook echt uitbetaald, is een tuin waar Read My World haar warme, lommerrijke talloze dikke stammen en groene armen uitreikt richting de buurt en, belangrijker nog, in de eerste plaats naar haar lokale bevolking. Read My World is placemaking in Amsterdam-Noord, een wijk die is verschanst ter verdediging van en zich vasthoudt aan elk laatste greintje uitbundigheid te midden van de zwaarst boksende broncos van gentrificatie. Read My World: boordevol nationaal en internationaal talent, omzoomd door een slotgracht en gehuld in gebladerte met romantische feestverlichting.

In plaats van de diversiteit boogie-woogie te doen voor een zakelijk noodzakelijke subsidie, is Read My World tien jaar lang in de draaikolk van het grote onbenoemde gesprongen. Read My World werd niet plotseling wakker op een dag in, ik weet het niet, zeg maar 2020, en realiseerde zich dat Black Lives en hun verhalen verteld vanuit hun eigen unieke perspectieven ertoe deden.

Read My World heeft altijd geweten wat wij, de kunstmatig en opzettelijk gemarginaliseerde mensen van de wereldwijde meerderheid, ook weten: dat de kronkelende plots en details van ons leven subliem, complex en het waard zijn om verteld te worden. Dat ons vertellen bijna altijd dwars door disciplines heen banjert. Dat de waarheden van ons dagelijks bestaan de niet-ingewijden absoluut zouden platleggen. Dat de fijne kneepjes van onze collectieve innerlijkheden onstuimig genoeg zijn om een melkwegstelsel tot aan het omslagpunt te vullen met poëzie en gelach en parabels en zang. Het belangrijkste is dat Read My World niet de onnodige en gewelddadige dood van een Zwart persoon nodig had om tot deze inzichten te komen. Read My World is en heeft nooit gemarginaliseerd dood spektakel gecommercialiseerd. In plaats daarvan schept Read My World een ruimte waar vooral mensen van de wereldwijde meerderheid niet met traumaporno hoeven te pronken voor een plaats aan de culturele tafel. Ja, onze verhalen kunnen en zullen bestaan uit trauma en pijn, maar dat is niet alles wat ze bevatten.

Read My World is een enorme boekenclub

Nadat ik mezelf in de tuin had geaard en me had laten verleiden door het licht en het geroezemoes van gesprekken in meerdere talen die overal om me heen plaatsvonden, was het tijd om mijn eerste RMW-ervaring in het Tuinhuis te beleven. De vorm was een boekenclub die een nieuw publiek kennis liet maken met een van mijn favoriete auteurs, Octavia Butler en haar boek Kindred. Terwijl ik daar in die kleine boekenclubbijeenkomst zat, voelde ik dat specifieke ongrijpbare gevoel dat ergens in de ether een tegengif was (waarvoor precies?) dat alleen literatuur kan bieden. Read My World is een huiskamerboekenclub, een internationale boekenclub met alle comfort van een huiskamer, een internationale boekenclub in je huiskamer die naarmate de avond vordert organisch de tuin in trekt. Read My World is gemeenschap en verbondenheid en de aanwezigheid van geestverwanten.

Read My World is meertalig en toegankelijk voor doven en slechthorenden

We spreken elkaars moedertaal misschien niet, maar woorden verbinden ons toch.

Op de eerste avond organiseerde de Eritrees-Britse schrijver Sulaiman Addonia een spectaculaire avond waarin Asmaa Azaizeh, Dalilla Hermans, Lütfiye Güzel, Karin Karakașli, Vladimir Lucien, Grace Ly, Fedwa Misk, Omar Musa en Maurice Carlos Ruffin werden voorgesteld. Het was ongelooflijk ontroerend en noodzakelijk om kunstenaars hun werk in hun moedertaal te horen delen. Als zodanig waren we zoveel dichter bij de authentieke emoties en intenties van de artiesten. Voor degenen onder ons die tot de doven/slechthorende-gemeenschap behoren, waren de grote, vertaalde en geprojecteerde teksten een absolute noodzaak, zonder welke het festival niet toegankelijk zou zijn geweest.

Read My World is intergenerationeel

De openingsavond vond plaats in de tuin waar zelfs kleine baby’s het naar hun zin hadden en de sfeer teder maakten.

De volgende ochtend woonde ik het hoogtepunt bij van een reeks poëzieworkshops voor tieners. Hun woorden waren tegelijk grappig en hartverscheurend. Ik voelde me bevoorrecht om bij hen te zijn toen ze zich openbaarden – geen geringe prestatie voor die leeftijdsgroep. Schrijver Grace Ly sprak hen vanuit het hart toe toen ze zei dat ze weliswaar geen Nederlands spreekt maar dat hun woorden in vertaling direct bij haar binnenkwamen. De pijn waarover ze schreven was ook haar pijn, haar eenzaamheid. ”..je kent me niet, maar het is alsof je me kent. En ik ken jou. Jullie spraken allemaal over mijn vreugde en mijn hoop. En dat is ongelooflijk”.

Op de avond van de tweede dag van het festival besloot ik dat het tijd was voor Joy en woonde ik The Language of the Flesh bij! De avond, gepresenteerd door muzikant Anastasis Sarakatsanos en met Fedwa Misk, Sarah, Naqvi en Nadia de Vries, had een bedrieglijk luchtig gevoel, licht en intens tegelijkertijd. De plaatsing van een verscheidenheid aan grote kussens op de grond was een subtiele uitnodiging voor een jonger publiek en zorgde voor een intergenerationele mix van energie.

Read My World is de moeder en de moederwond

De Band Mushroom Mosis was de lijm die A Letter to Maman bij elkaar hield. Tatjana Almuli, Dalilla Hermans, Fedwa Misk lieten onze harten en hoofden tollen met elk gedicht, lied, recitatie en bezwering die nog hartverscheurender was dan de vorige.

Read My World is een balsem

Een veilige ruimte

Een rustige kamer

Balsem

Herinnering

Paradigmaverschuiving en perspectiefverandering.

Een overdaad aan literaire rijkdom en de angst om iets te missen

Een kans om de wereld te zien, niet zoals je dacht dat je die al kende, maar door de ogen van een ander

En tenslotte

Read My World is een tuin die de opzettelijk gewisten aan het licht brengt.

Read My World is zowel een moederboom als een wortelstok van inspiratie.

Willemijn Lamp en haar team nodigen de wereld uit om in hun achtertuin getuige te zijn terwijl ze een festival vormgeven dat tegelijk elegisch en treurig is, maar toch succesvol is in het integreren van een kwantumniveau van complexiteit en extase. We blijven glimlachen, mogelijk lachend door tranen van vreugde en ontferming.